زمبور

بسم الله الرحمن الرحیم

تجربه هایی برای اصلاح الگوی مصرف درخانه

خانه ما ازنظراتلاف انرژی نمونه ای درجهان است. با کمترین دیوار و بیشترین پنجره هایی که حالا پس از30 سال ازساختش، انگار که وجود ندارند و بجای ذخیره، انرژی را هدرمی دهند. البته این مسأله همانقدر که درزمستانها گرما را هدرمی دهد؛ درتابستانها استفاده ازکولرراکم می کند. اما امان اززمستانها. اولین سالی که به این خانه رفته بودیم؛ با وجود روشن بودن بخاری تا آخرین درجه، خانه گرم نمی شد. ازسال بعد تصمیم گرفتیم، فکری برای این مشکل بکنیم. راه حلی ساده و بسیار کم هزینه، مصرف گاز درخانه مارا نصف و گرمایش را دو برابر کرد. اینکار و چند تجربه مفید دیگر را دراختیار شما می گذارم. شما هم با نوشتن تجربه هایی دیگر دربخش نظرات، مطلب را پربارترکنید.

ساختن پنجره های دولایه : پنجره ها را اندازه گرفتیم و به مقدار لازم نایلون عریض کشاورزی شفاف + چسب نواری پهن خریدیم. نایلونها را یک لایه کرده و دهانه پنجره های بزرگ خانه را با آن پوشاندیم. هزینه نایلون و چسب درآن زمان، حدود 4 هزار تومان و صرفه جویی گازسوبسید دار درسال اول حدود 20 هزار تومان شد.

باقیمانده چسب نواری : درب اصلی و پنجره هایی را که بازوبسته می شوند نمی توان دائم بست. درزهای این پنجره ها و درب اصلی خانه را با چسب نواری پهن پوشاندیم. حتی درز زیر دری را که باز و بسته می شد، با چسب دو طرفه پوشاندیم و پتویی جلوی در آویزان کردیم. با این کارها حتی درسرمای 27- دو سال پیش، خانه ما گرمای را حفظ کرده و لوله های آب یخ نزد.

باقیمانده نایلون : دریچه های کولر را با تکه های نایلون باقیمانده و چسب نواری پهن باید پوشاندیم. بیش از30 درصد گرمای خانه ازطریق دریچه های کولر هدرمی رود. این اولین، مهمترین و ساده ترین راه صرفه جویی درمصرف انرژی است.

اولویتهای مصرف انرژی : درمنزل باید حتی الامکان انرژی را به ترتیب گاز، سوختهای مایع و برق مصرف کرد. هرکدام ازاینها به ترتیب، هزینه استحصال و تبدیل بیشتری دارد. البته ازنظرسازگار بودن با محیط زیست، برق پاکترین انرژی است؛ اما تا زمانی که صرفه جویی ما درمصرف انرژی به حدکشورهای دیگر برسد، گازمقرون به صرفه ترین انرژی است. بااین تفکر مصرف سماورگازی بربرقی و چای ساز و قهوه جوش و ... بخاری گازی بربخاری برقی، اجاق گاز برماکروفر و سرخ کن و توستر و ساندویچ ساز و...!!! اولویت دارد.

سرچراغ : خانمهای قدیمی رسم داشتندکه ازصبح به کارهای خانه برسند و سرشب که شوهر به خانه می آید؛ پای هم بنشینند و گل بگویند و گل بشنوند. اما حالا که خانمها با مردها ازخانه بیرون می روند و باهم می آیند، بایداین توصیه تکراری را بکار برد که ازیک ساعت به اذان مغرب تا حدود 4 ساعت پس ازآن اوج مصرف است. درخانه ما این قاعده سفت و سخت رعایت می شود. حتی پسر کوچکم این ساعت را یادگرفته است.

لامپها : لامپهای کم مصرف شکلها، رنگ نورها و اندازه های مختلفی دارند. مصرف و گرمایشان هم بسیار پایین تر و عمرشان بیشتر ازتنگستنهای قدیمی است. البته خانه ما ازقدیم با مهتابی روشن می شده و لامپ کمتر استفاده می شود.

شومینه مادربزرگ : همه کسانی که مثل مادربزرگ من باکلاسند و منزل اجاره ایشان شومینه دارد، ازهمان نایلونها به شومینه بچسبانند و ازبخاری استفاده کنند. شومینه چند برابر انرژی مصرف کرده و حرارت بسیار کمی تولید می کند. قبض گاز شومینه مادربزرگم درآن سال سرما بیش از30 هزار تومان برای یک ماه شد.

بخاری چن منظوره: بچه که بودیم و مادرم به ستاد کمک رسانی جبهه ها می رفت، هفته ای یکروز، توی ماهیتابه کدوی حلوایی می گذاشت و آنرا روی بخاری نفتی اتاق میگذاشت و وقتی بازمی گشت؛ غذاحاضر بود. بخاری ازآن وسایلی است که کارهای زیادی می توان با آن کرد. تأمین رطوبت خانه بوسیله کتری، دم کردن برنج، پختن لبو و شلغم و ... درزودپز، هواپز کردن تخم مرغ، گرم کردن نان، خشک کردن لباس و... وهمه کارها بدون هزینه انجام می شود. پس هیچوقت بخاری درحال سوختن را خالی نگذارید.

لباسشویی : بیشتر خانه ها امروزه مجهز به لباسشوییهای اتوماتیک است. بهترین روش استفاده ازاین وسیله استفاده ازحداکثر ظرفیت، به جهت صرفه جویی درآب و برق است. البته این مورد را خانمم اجرا کرده و من فقط دیده ام.

نان : کم خریدن، خنک کردن نان درنانوایی، قرار دادن بلافاصلة حتی یک لقمه ازنان باقیمانده درفریزر. این سه کار دورریز نان مارا بسیار بسیار کم کرده است. بیشتر این دورریز هم مربوط به سوخته و خمیر نان آقای نانوا است.

تجمل گرایی و اسراف : دربیشتر موارد تجمل گرایی و اسراف لازم و ملزوم یکدیگرند. استفاده ازوسایل پیشرفته، گرانقیمت و لوکس که بیشتر هم خارجی اند( بخشی ازاینها را درمقاله دین بخور و بخواب بخوانید) هزینه های جاری، استفاده ازانرژی، بیماریهای ناشی ازکم تحرکی، حسرت فقرای جامعه، خروج بی رویه ارز، عدم دسترسی به استقلال اقتصادی و ... را باعث می شوند.

«سفارش مى‏كنم كه به خدا متكى باشيد و براى هميشه زير بار شرق و غرب نرويد. مردم بايد تصميم خود را بگيرند: يا رفاه و مصرفگرايى و يا تحمل سختى و استقلال. و اين مسئله ممكن است چند سالى طول بكشد، ولى مردم ما يقيناً دومين راه را، كه استقلال و شرافت و كرامت است، انتخاب خواهند كرد» صحيفه امام، ج‏21، ص: 233

بسم الله الرحمن الرحيم

تجربه هايي براي تربيت كودك

پسرم روح الله، متولد دهه فجر 1383 است و الآن 4سال و هفت ماه و نيمه است. با دوستاني كه حالا بيشترشان فرزند دارند، صحبت ازتجربه هاي تربيتي كودك بود. ديدم اگر همه، تجربه هايشان را براي يكديگر به اشتراك بگذارند، مي توان آموزه هاي منابع تربيتي مختلف را عملياتي كرد.

منظومه فكري : مهمترين عامل تربيتي كودك، منظومه فكري خانواده است. عقايد و جهان بيني پدر و مادر و پدربزرگها و مادر بزرگها و عمه ها و داييها – روح الله عمو و خاله ندارد – و درمرحله بعد معلّم. مجموعه اينها، فكر  رفتاري كودك را شكل مي دهد. دريك خانواده مذهبي با رفتارهايي متعادل و بدور ازتحجر و عقده آفريني، ساختاربندي ذهني كودك نيز به سمت مذهبي شدن، انقلابي شدن يا هرتفكر ديگري خواهدرفت.

نمونه : روح الله با مادرش به آزمون تست هوش يكي از مؤسسات مي رود. مجموعه اي ازسؤالات را روي چند برگه مي دهند. مادرها سؤالات را براي كودكان مي خوانند و كودك جواب مي دهد. يكي ازسؤالاها به اين صورت بوده كه اين كلمات را براي كودك بخوانيد و اولين كلمه اي كه گفت بنويسيد. مي رسند به كلمه سگ. روح الله به محض اينكه كلمه سگ رامي شنود؛ مي گويد:سگ نجس است!! درحالي كه بچه هاي بالا شهري كنارشان، كلماتي آشنا مي گفته اند. پاپي، هاپو، آبي(نام برنامه محبوب بچه ها كه روح الله هم دوستش دارد) و...

رفتار بجاي گفتار : كودك بيش ازاينكه با امرو نهي و دستور كاري انجام دهد، با ايجاد محيطي رفتاري، روي به كاري مي آورد. يعني تأثيراعمال اطرافيان روي او، بسيار بيشترازتوصيه و نصيحت است. روح الله نزديك سه سالش بود كه نماز رابطور كامل ياد گرفت. او الآن طوري نماز مي خواند كه امكان ايستادن درصف اول نماز جماعت راهم دارد. به خاطرنمي آورم كه حتي يكبار به او دستور نماز خواندن داده باشم يا به او نماز خواندن ياد بدهم. او بيشتر نماز را با شنيدن صداي من يا داييها و پدربزرگها و يا شنيدن صداي امام جماعت مسجد ياد گرفته است.

نمونه : يكي ازنمازها درمسجد صنعتگران مشهد بوديم. من و روح الله درصفهاي عقب و پدربزرگش درصف جلو. نماز تمام شد. به سمت پدربزرگش رفت و كنار ايشان نشست. لحظه اي بعد جلو رفتم و گفتم با من نمي آيي؟ برگشت و سريع گفت: دارم نماز نشسته مي خوانم، چه عجله اي داري!! برگشتم. يكي ازرفقا پشت سرم بود. با طعنه گفت : ماشاء الله بچه را به نوافل عادت داده ايد!!

قاطعيت دلسوزانه : كودك بجز قاطعيت و امر و نهي و دستورات تربيتي احتياج به بازي، نشاط،‌تفريح، تعليم و ... نيزدارد. كنار هر سختگيري و امر و نهي بايد چند ساعت بازي و نشاط باشد. خستگيتان را بيرون درب خانه بگذاريد و با نشاط و آماده براي رفتاري پرنشاط داخل بيائيد. تا براي كودك مايه نگذاريد، نبايدتوقع نصيحت پذيري و رفتار مؤدبانه را ازاو داشته باشيد.

نمونه : دردوره هاي مختلف، بازيها مختلفي را با روح الله انجام داده ام. چند ماه هرشب نيم ساعت كشتي مي گرفتيم. من نشسته و او ايستاده و بسيار شاد و پرتحرك وبعد ازآن دوره توپ بازي، ماشين بازي، بالش بازي، منچ، لگو، نقاشي، بدمينتون و... الآن جديدترين بازي اش به اين صورت است : درركعت اول نماز روي پشتم مي رود، بعد درايستادن، گردنم را مي گيرد و آويزان مي شود و تا انتهاي نماز اينكاررا ادامه مي دهد. يعني ركعت اول بالا مي رود و ركعت آخرپايين مي آيد. انتهاي نماز هم دور مي زند، روي دستهايم مي نشيند كه موقع سلام، الاكلنگ بازي كند. البته به او ياد داده ام كه اين بازي مخصوص خانه است و توي مسجد و مقابل ديگران نبايد اينكار را انجام دهد.

آزمون و خطا : كودك انساني بدون تجربه است. انباشت ديده ها و شنيده ها براي كودك، مانند بزرگترها هنوز مفهومي نداردو انتقال همه اين تجربيات به او ازطريق گفتار غير ممكن است. بايد به او اجازه دهيم هركاري را خود تجربه كند. مرز اين اجازه هم خطر جاني و اخلاقي است.

نمونه : اين روش بخصوص درخوردن و بازيهاي خطرناك به چشم مي آيد. من معمولاً به او نمي گويم فلان غذا يا خوراكي را نخور. مي گويم : برايت بد است. نخوري بهتر است. بارها پيش آمده كه گوش نداده و دل درد و سرفه و ... به سراغش آمده. حتي اينجا هم احتياج به نصيحت زباني نيست. آن چيزي كه ممكن بود با هزار بار گفتن من، باور نكند؛ با كمي صبر فهميده است.

رفتارمتقابل پدر و مادر: كودك به رفتارمتقابل پدر و مادر بسيار حساس است وهر جرو بحث يا اختلافي درروح او تأثير گذار است.

هماهنگي پدر و مادر : والدين بايد درتربيت كودك هماهنگ باشند و رسيدن به اين هماهنگي دربستر زمان وهميشگي است. وجود تناقض دررفتار و الدين و كودك حفره اي وسيع ايجاد مي كندو به كودك قدرت مانور دراين حفره را مي دهد. بايد توجه كنيد كه كودكان بسيار باهوشند و ازهرنقطه ضعف به خوبي استفاده مي كنند. ضمن اينكه بار تربيتي كودك بايد بين والدين تقسيم شود و هردو اين مهم را بعهده داشته باشند.

نمونه : ما سعي مي كنيم اختلافات جزئيمان دراصول تربيتي را به روح الله منتقل نكنيم و تا خود درموردي به نتيجه نرسيده ايم، آنرا به تنهايي براي او اجرا نكنيم. نوع پوشش، غذا، رفتن يا نرفتن به جايي، خريد، بازي و ...

خط قرمزها : هرخانواداه اي براي خود خط قرمزهايي دارد. حتي آنهايي كه هيچ اصولي ندارند، درحقيقت بي قانوني را پذيرفته اند. اين خط قرمزها درحقيقت همان اصول تربيتي – اخلاقي است كه شما بايدخود آنها را بدانيد، به آنها عمل كنيد و روش بازتعريف آن براي كودك راهم بدانيد. دراجراي اين خطوط مهمترين اصل هماهنگي والدين است. بسياري ازاين خط قرمزها با تفاهم والدين، به كودك نيزمنتقل مي شود. لازم به ذكر است كه اين اصول قوانيني تدريجي و درطول زمان است و مثل وحي غيرقابل تغيير نيست.جدا خوابيدن به تدريج، شب نماندن درخانه هيچ كس، نپوشيدن شورت و لباسهاي با ماركهاي زياد و زننده، نخريدن تنقلات خارجي، گريه نكردن براي درخواستها، نق نزدن درخانه، دست بلندنكردن روي والدين، ليس نزدن ظرف غذا درمهماني، عدم شروع دعوا با دوستان همراه با اجازه دفاع، مسواك زدن، انجام دادن كارهاي شخصي مثل غذا خوردن، مسواك زدن و... درحد توان و...

نمونه : سالگرد وفات مادر يكي ازپيرمردهاي فاميل، شله(نوعي آش مشهدي كه ماده اصليش گوشت گوسفند و حبوبات و چاشنيش ريشه درخت گردوست) دعوت بوديم. نوشابه هاي روي ميز كوكاكولاي اصل بود. همه شله ها را خورده بودند و به نوشابه رسيده بود و نوشابه من و او دست نخورده. روح الله هم دائم درحال پرسيدن حروف روي تابلوها بود كه اينجا چي نوشته و آنجا چي نوشته؟ آقايي كه روبروي روح الله نشسته بود، نوشابه اش را نشان داد و گفت : عموجان! اينجا چي نوشته. روح الله هم بلافاصله و با تأكيد لساني گفت : نوشابه اسرائيلي!!(از سه سالگي نخوردن نوشابه هاي حامي صهيونيستها براي روح الله مسأله اي جاافتاده است و مي داند كه بعد ازهرميهماني، نوشابه اي غير اسرائيلي برايش خواهيم خريد)

شفاعت : درمواقعي كه يكي ازوالدين ازكودك ناراحت است واو را طرد كرده و درحال فشار آوردن براي تربيت است، نفردوم ضمن حمايت ازرفتار ديگري، بايد نقش شفيع را با هماهنگي اولي انجام دهدو موجبات آشتي سريع را فراهم آورد. اينرا بدانيد كه هيچ عامل تنبيه كننده اي به اندازه احساس ناراحتي والدين ازكودك را تحت تأثير قرار نمي دهد. همين احساس مي تواندمهمترين ابزار سلبي درتربيت كودك باشد.

كتك ممنوع : درنردبان 100 پله اي تربيت كودك، ‌كتك آخرين مرحله و به نظر من استفاده ازآن، باعنايت به پله هاي ديگر غير ممكن و بسيار اشتباه است. كودك بايد با نگاه، اخم، ناراحتي، تذكرهاي كوچك لساني، تنبيهات محروم كننده و ... متنبه شود. با عرض شرمندگي ازهمه دوستان، كتك مخصوص چهارپايان است.

لطف كنيد تجربه هايتان را دربخش نظرات بنويسيد.

بسم الله الرحمن الرحيم

مؤمن درهيچ چهارچوبي نمي گنجد

دوستي تماس گرفت و براي برگزاري ميزگردي با موضوع نقش رسانه ها درفرهنگ شهروندي مرا دعوت كرد. قرار شد بنده درباره وبلاگ نويسي و رابطه اش را فرهنگ شهروندي صحبت كنم. ديگر حاضران درميزگرد، مجيد عسكري، ازمؤسسه آرمان و خانم قنادي از سايت زنان ايران بودند. چند روز بعد، همان دوست جايي مرا ديد و گفت فلاني، يادداشتي ازشما درخبرگزاري شهر بهشت و رزونامه شهرآرا چاپ شده است. گفتم يادم نمي آيد كه يادداشتي به شما داده باشم. گفت من با اجازه ات ازهمان ميزگرد يادداشتي استخراج و چاپ كردم. گفتم به نام خودت؟ گفت نه به نام شما!!

تلخيص آن يادداشت به شرح ذيل است:

وبلاگ نویسی فارسی بعنوان رسانه ای جدید، هنوز جدی گرفته نشده و کارکردهای اصلی آن به درستی تبیین نشده است. به اين دليل، فضای وبلاگهای فارسی بیش از آنکه جدی و کاربردي باشد، فضایي حسی و سرگرم كننده و نگاه وبلاگ نويسان به اين فضا تفنني است. وبلاگ ويژگيهاي خاصي دارد.

ايجاز : وبلاگ نویس باید با موجزترین عبارات، منظورش را به مخاطبی که ممکن است مطلالب رابيش ازچند خط دنبال نکند، برساند. بنابراين روزنامه نگارانی که دائماً مطالب آرشیوی و طولاني در وبلاگ قرار مي دهند، موفق نیستند. معمولا مخاطب فرصت خواندن اينگونه مطالب را نداشته و حتي درصورت جذابيت، بايد متن را ذخيره كرده و درفرصت ديگري بخواند كه اين به کارکرد مواجهه دو طرفه تا حدودی لطمه مي زند..

ارتباط دو طرفه: در وبلاگ اين امكان وجود داردكه شما بلافاصله پس از خواندن مطلب، نظرتان را برای نویسنده بنویسید.

هزينه پايين : وبلاگ محيطي ارزان،‌ نسبت به نشريات و كتابها و حتي سايتهاست.

عموميت : هركسي كه از حداقلهاي سواد دريك زبان برخوردار باشد،‌ مي تواند وبلاگ نويس باشد و براي اينكار احتياج به آموزشهاي پيچييده اي نيست. البته آنهايي مؤفقترند كه بجز شناختن ابزار، به نوشتن نيز مسلط باشند.

ايجاد منظومه هاي فكري : وبلاگ نويس مي تواند به سرعت، مخاطبین همفکر را درمحيط اينترنت پيدا كند. اين نوع از وبلاگ ها تشكيل خوشه های محتوايي مي دهند و طبيعتاً كارگروهي، برآيندي بالاتر ازكار فردي دارد. دراين ميان وبلاگهاي تك موضوعي و محدود نيز كاربرد زيادي دارند. مانند وبلاگهاي علمي، سفرنامه اي، خاطره نگاري، گروهي و ...

محيط شخصي : وبلاگ محيطي شخصي و جهت بازتاب دادن افكار و ايده ها با تخصيص موضوعي است. خيلي ها وبلاگ را با سايتهاي خبري، آلبوم عكسهاي ديگران، [...] و ... اشتباه مي گيرند.

 مهارتهاي وبلاگ نويسي :

محتوا : وبلاگ هم مانند هررسانه ديگري احتياج به درك درست ازمحتوا و رسيدن به موضوع يا فكر مشخصي دارد. وبلاگهايي كه ازفكر درست و محتواي مشخصي پيروي نمي كنند، تبديل به رنگين نامه هايي ازجنس نشريات زرد يا سايتهاي مبتذل اينترنتي مي شوند.

مطالعه : براي يك خط نوشتن، نياز به هزار خط خواندن است. اين جمله معروف و عمل كردن به آن سخت است. حالا 900 خطش زير خاك. شما براي هرخط، صد صفحه بخوانيد.

نياز : اصولاً مهمترين دليل حضور درفضاي اينترنت نياز است. تا به موضوعي نياز نداريد و فقط به قصد تفنن وارد اينترنت نشويد. انجامِ اين نوع حضور دراينترنت، دربهترين حالت چت و دربدترينش[...] است. وبلاگ نيز از همين قاعده پيروي مي كند. تا به موضوعي براي كار نرسيديد و يا انباشتي از مطالبي كه مكاني براي درجشان نداريد، شروع به وبلاگ نويسي نكنيد. درغير اين صورت يا وبلاگتان به سمت زردنويسي خواهد رفت، يا بازتاب دهنده اخبار و مطالب تكراري ديگران خواهيد بود و يا پس ازمدتي قادر به ادامه بروزرساني نخواهيد بود و وبلاگتان از رده خارج خواهد شد.

مهارتهاي نوشتن : كسب مهارتهاي عمومي نويسندگي ازاولين ابزارهاي وبلاگ نويسي است. اين مهارتها كمك مي كند كه خواننده مطالبتان را حفظ و افزايش دهيد.

تايپ : يكي از مهارتهاي بنيادين حضور درفضاي انترنت است كه زياد هم جدي گرفته نمي شود. دوروش دارد. يكي تايپ به ده انگشت و ديگري بقيه روشهاي من درآوردي دوستان!! براي يادگيري تايپ ده انگشتي دو روش وجود دارد. شركت دركلاسهاي آموزش تايپ و با كله توي ديوار زدن. اين يعني كاري كه من انجام دادم. دوره سربازي، يكي ازدوستان را ديدم كه خوب تايپ مي كرد. پرسيدم چطوري اينكار را مي كني؟ گفت اينطوري و دستهايش را روي كليدها گذاشت و وظيفه هرانگشت را گفت. بعد هم تذكر داد كه سختيش شش ماه است. شروع كن و تصميم بگير كه ديگر به روش قديم تايپ نكني.

آموزشهاي فني وبلاگي : راه اين آموزشها هم همان دوراه بالاست. براي راه دوم مي توانيد با آزمون و خطا و خواندن راهنماي فارسي سامانه هاي وبلاگي، به تدريج وبلاگتان را ارتقا ببخشيد.

ازدوستان «وِب چَرخ زَن» عزيز تقاضا مي كنم، نكاتي را كه دراين متن جاافتاده دربخش نظرات اضافه كنند و به غناي مطلب بيفزايند.

وقت : بايد حداقل درروز نيم ساعت و درهفته 3- 5 ساعت براي وبلاگتان وقت بگذاريد. فقط بروز كردن نيست. خبررساني و جستجوي وبلاگهاي همفكر و لينك دادن و لينك گرفتن و كامنت گذاري و ... هم هست.

مستند سازي پارتيزاني

سالها قبل كه فيلمهاي مستندي چون رقص فقر، عنبرآباد و آثاري مشابه بوسيله سي دي درهمه كشور توزيع شد، درك ميزان تأثير گذاري هنرهاي تصويري كمي مشكل بود. اما تغيير و تحولات پس ازآن دردو عرصه سي دي و بلوتوس درعرصه هاي مختلف اجتماعي – سياسي و خصوصاً دو انتخابات رياست جمهوري 1384 و 1388، ثابت كرد كه براي هركدام ازطرفهاي مناقشه سياسي در انتخابات و تشكلها و گروههاي اجتماعي – سياسي، جهت فراگيركردن دغدغه ها،‌نقدها و تصوير كردن فقر و فساد و تبعيض و... اين رسانه هاي توزيعي، مي توانند نقشي بي بديل و بدون دخل وتصرف داشته باشند.

درميان قالبها مختلف تصويري، مستند سازي به دليل فراگيري و سهولت دسترسي به امكانات و عرصه وسيع كيفيتهاي ارائه شده، مي تواند قالبي مهم و مؤثر درفراگير كردن ادبيات عدالتخواهانه و ظلم ستيزانه باشد. ازطرفي بجز رسانه هاي نامبرده، امروزه و با توجه به گسترش خطوط پرسرعت، اينترنت مي تواند نقش مهمي بعنوان حلقه واسط اين حلقه توزيع بازي كند.

دراين مطلب، كه حاصل جلسه اي با چند دوست شيرازيست، نكاتي اوليه و كاربردي جهت ساخت آثارمستندي كم هزينه و بسيار بالاتر از سطح فيلمهاي عروسي!! را متذكر مي شوم. مستند سازي، از آماتور ترين، تا حرفه اي ترين آثار، كما بيش شامل همين مراحل مي شود. البته بجز برخي مراحل فني خاص كه مربوط به آثار حرفه ايست.

انتخاب سوژه : سوژه هاي منتخب شما، باز توليد افكار، خواسته ها، آرمانها، خاطرات، محيط زندگي و ... شما هستند پس درانتخاب موضوع براي مستند، به فكر موضوعات عجيب و غريب و استثنايي نباشيد. با دقت به اطراف شهرو روستا و منطقه و استانتان نگاه كنيد، موضوعات جالبي خواهد يافت. وضعيت فقرا، شهدا، ايثارگران، جانبازان، اتفاقات مهم انتخاباتي مثل درصد آرا و دلايلش، سفرهاي استاني دولت، فعاليتهاي فرهنگي شما و ديگر دوستانتان و هزاران موضوع مناسب ديگر.

تحقيق : پس ازانتخاب سوژه، درموردش تحقيق كنيد. اين تحقيق مي تواند كتابخانه اي، روزنامه اي، اينترنتي، نرم افزاري و ... باشد. اما مهمترين نوع آن، تحقيق ميداني است. بعنوان مثال در ساخت مستندي مربوط به كتابخانه سياري در يك روستا، بايد چند روزي را با آن همراه شويدو به مراحل انجام كارآن مسلط شويد. اين تحقيق مي تواند همراه با دوربين يا بدون آن باشد. كاربردي ترين روش تحقيق، نوشتن است. خودكار و دفترچه اي همراه داشته باشيد و همه نكات يا تصاويري راكه مي بينيد و قرار است ازآنها تصويربرداري كنيد، يادداشت كنيد.

برنامه ريزي پيش از تصوير برداري:

درصورت امكان ازيك يا چندنفر ازدوستانتان كمك بگيريد و مراحل كارتان را دقيق يادداشت و آنها را زمان بندي كنيد. مثلاً روز شنبه، ساعت 8 تصوير برداري ازامانت دادن كتابها، همان روز ساعت 10 مصاحبه با كتابدار، پس ازمصاحبه تصوير برداري از رفت و آمد اتوبوس كتابها، ساعت 14 نهار، ساعت 16 مصاحبه با بچه هاي دريافت كننده كتابها و .... اين برنامه مثل نقشه راهيست كه شما را براي رسيدن به هدف كمك مي كند. البته اين برنامه ريزي قطعاً درطول كار دچار تغييراتي خواهد شد.

همه چيزهايي را كه قرار است تصوير برداري كنيد، بنويسيد و سؤالاتي را كه درمصاحبه هاي احتمالي قرار است بپرسيد يادداشت كنيد.

تجهيزات : براي تصويربرداري احتياج به دوربين داريد. مهم نيست كه دوربين حتماً حرفه اي و گرانقيمت باشد. – البته دوربينهاي حرفه اي را به راحتي و صرف مقداري وجه نقد،‌مي توانيد كرايه كنيد- با ارزانترين دوربينهاي هندي كم خانگي هم مي توانيد مستندبسازيد. البته اولويت دردوربينهاي ارزان قيمت هم با دوربينهاي ميني دي وي يا اصطلاحاً آنهائيست كه نوار كوچك مي خورند. براي صدا اگر دوربينتان حرفه اي نيست، بايد به ميكروفون داخلي دوربين اكتفا كنيد. فقط متوجه باشيد كه درمكانهاي پرسرو صدا، اين دوربينها همه صداهاي محيط راهم ضبط مي كنند. اگر دوربينتان امكان اتصال ميروفون را دارد، حتماً اينكار را بكنيد. فقط پيش ازشروع كار، ميكروفون را امتحان كنيد. سعي كنيد تصويربرداريتان را درروز و بين ساعات 6-9 صبح يا سه ساعت تا نيم ساعت مانده به غروب آفتاب انجام دهيد كه بهترين شرايط نور را داشته باشيد. درصورت انجام تصويربرداري درشب، مي توانيد از لامپهاي حرفه اي نورپردازي استفاده كنيد و درصورت نبودن اين چراغها، ازتجهيزات پارتيزاني زير استفاده كنيد:

چند چراغ قوه موبايل بطور همزمان، چراغ جلوي موتور يا ماشين كه مي تواند بوسيله لامپهاي زنون تقويت شود، لامپ زنون مستقل كه با باطري ماشين يا موتور كار مي كند، چراغ قوه هاي ديودي جديد كه انواع مختلف و شدت نورهاي مختلفي دارد و گرانترين نوع چينيش كمتر از20 هزار تومان است و ...

و نكته آخر اينكه اگر توانستيد و لازم بود درتصوير برداري و خصوصاً مصاحبه ها از سه پايه استفاده كنيد.

تصويربرداري : اگر فقط يك نكته را رعايت كنيد، فيلمتان لااقل 50 درصد ازفيلمهاي عروسي قويتر خواهد شد. زوم و زوم بك ممنوع!! ازاين دو خاصيت دوربين فقط بين نماها استفاده كنيدو متوجه باشيد كه قرار است اينها را درتدوين حذف كنيد. البته استثناهاي خيلي كمي وجود دارد. مثل فرار كردن يك مجرم يا خودرو از تصوير كه چاره اي در استفاده از زوم نيست. ونكته دوم اينكه پن و تيلت يا چپ و راست بردن يا بالا و پايين بردن دائمي دوربين ممنوع!! سعي كنيد تصاويري با قابهاي ثابت و زيبا بگيريد و درصورت نياز به پن و تيلت،‌ آنرا به آرامي و كوتاه انجام دهيد. درمورد دوربين روي دست هم، سعي كنيد موقع تصويربرداري، دوربين را از دسته اش محكم توي دست بگيريد، دست را به بدن بچسبانيد، بند بلند را دورشانه بيندازيد و دوربين را با توجه به آن كمي به جلو بكشيد و با دست ديگر، مچ دستي را كه دوربين توي آنست، محكم بگيريد. سعيد كنيد كمتر در حال راه رفتن فيلم بگيريد. درحال حركت هم روي سينه پا و به اصطلاح پاورچين راه برويد نه مثل قدم زدن توي پارك يا دويدن توي فوتبال.

مصاحبه گرفتن : درصورت نياز به مصاحبه گرفتن، ازسؤالات كليشه اي و آنهايي كه جوابش بله يا نه است پرهيز كنيد. مثلاً اين سؤال كه لطف كنيد خاطراتتان را درمورد فلان موضوع بگوئيد يا احساستان درمورد اين موضوع چيست، بدترين سؤالها هستند.

مراحل پس ازتصويربرداري : يك كامپيوتر معمولي و نرم افزار ترجيحاً اديوس براي تدوين احتياج داريد. يك سي دي قفل شكسته اعلاي ايراني و يك كتاب آموزش اديوس بخريد و شروع كنيد به سرو كله زدن با تصاوير. تدوين به ساده ترين تعريف يعني دروريختن تصاوير اضافه و نگه داشتن تصاوير مناسب.

البته درمورد هركدام ازاين موارد، كتابها، جزوات و صفحات زيادي دراينترنت موجود است. لطفاً زحمت خواندنشان را برخود هموار كنيد!!

دوستان مي توانند سؤالاتشان را بجز كامنت، با شماره اي كه در بخش پروفايل قرار دارد، بپرسند.

بسم الله الرحمن الرحيم

تاريخنگاري شهدا

مدتي پيش، يكي از بچه هاي يكي از روستاهاي بندر عباس با واسطه بچه هاي مجله را تماس گرفت و گفت ماتصميم داريم خاطرات شهداي روستا را گردآوري كنيم و شايد به چاپ برسانيم. و ازمن خواست نكات فني كاررا برايش ارسال كنم. متن زيرهمان نكات ارسالي براي اين دوستمان است.

تحقيق :

- براي انجام تاريخنگاري و در نهايت انجام يك سرگذشت پژوهي مؤفق و قوي دررابطه با شهدا ابتدابايد يك مرحله تحقيقاتي مفصل و كامل را بگذرانيد. مراحل تحقيق :

1- گرد آوري هرگونه اطلاعات آرشيوي موجود در رابطه با شهداي منطقه تان. براي اينكار به خانواده ها،‌ دوستان، بنياد شهيد يا ساير مكانهايي كه ممكن است، اثري از شهدا در آنجا باشد مراجعه كنيد. پرونده شهدا در بنياد شهيد بسيار مهم است.

2- دسته بندي و مطالعه دقيق اين اطلاعات گرآوري شده.

3- استخراج سؤالاتي درباره شهيد كه بعد از خواندن پرونده اش برايتان پيش مي آيد.

4- استخراج اسامي افرادي كه مي توانيد براي مصاحبه و تكميل اطلاعات به آنها رجوع كنيد. كه ممكن خانواده،‌دوستان محل، دوستان مدرسه يا دانشگاه يا حوزه، همرزمان و ... باشند.

هماهنگي :

جهت هماهنگي انجام مصاحبه ها يا ارتباط گيري با خانواده و دوستان شهيد، بايد از يك يا چند نفر خوش سروزبان كه در ارتباط گيري قوي باشند و بتوانند افراد را به مصاحبه تشويق و ترغيب كنند،‌ استفاده كنيد. هيچگاه اينكار را در يك پروژه بزرگ بعهده خود مصاحبه گر قرار ندهيد. چند نكته ذيل رانيز به خاطر بسپاريد:

- ملاقات حضوري براي گرفتن وقت مصاحبه، مفيد تر از ارتباط تلفني است.

- اگر افرادي حاضر به مصاحبه نشدند، نااميد نشويد. گاهي اوقات بايد چند سال براي جلب حمايتشان وقت صرف كنيد.

- بعضي ها حاضر به مصاحبه حضوري نمي شوند. مصاحبه تلفني يا مكتوب را به آنها پيشنهاد دهيد.

- براي وقت گرفتن از يك نفر بهتر است از دوستان يا اعضاي ديگر خانواده اش كه با شما هماهنگ هستند، استفاده كنيد. معمولاً مادران شهدا از پسران يا دختران يا شوهرانشان حرف شنوي دارند. اينرا هم بدانيد كه از يك خانواده وقتي يك نفر حاضر به صحبت شد، بقيه را نيز همراه خواهد آورد.

- جنبه خالصانه و كار براي خداي پروژه تان – اگر انشاءالله اينچنين بود- را براي طرف مقابلتان شرح دهيد و به او بفهمانيد كه خاطرات شهدا را ثبت كردن،‌ ادامه راه شهداست. سعي كنيد اينرا بفهمانيد كه شما انگيزه مالي يا شهرت طلبي نداريد – انشاءالله اگر نداشتيد-

مصاحبه :

براي دريافتن چگونگي انجام مصاحبه بايد به منابع زياد موجود مراجعه كنيد. اين منابع را بخش كتابهايي كه برايتان مي نويسم خواهم آورد. اما چند نكته كوتاه :

- مكان مصاحبه را به عهده مصاحبه شونده بگذاريد.

 - سعي كنيد خيلي زود بااو صميمي شويد.

- تا شهيد را از قبل بطور نسبي نشناخته ايد، مصاحبه را شروع نكنيد. مصاحبه بدون مطالعه قبلي به جايي نخواهد رسيد.

- در صورتي كه خوب مطالعه كرده بوديد، اطلاعاتتان را به رخ طرف نكشيد و بيشتر گوش كنيد.

- براي مصاحبه با خانمها،‌ اولويت اينست كه يك خانم مصاحبه را انجام دهد. اگر هم اينكار ميسر نبود، همراه باخودتان يك خانم كه مي تواند همسر، مادر ، خواهر يا ... باشد راهمراه ببريد.

- براي ضبط كردن مصاحبه مي توانيد از دوربين فيلم برداري، ضبط ديجيتال، ضبط با نوار يا ... استفاده كنيد.

- سؤالاتتان بايد ريز، دقيق و گويا باشد. بدترين سؤال اينست كه به مصاحبه شونده بگوييد : «هرمطلبي در ارتباط با اين شهيد مي دانيد بفرمائيد!!!» بايد قدم به قدم و به شكل تاريخي از ابتداي تولد شهيد شروع كنيد. و به مراحل درس خواندن و كار كردن و جبهه رفتن و مرخصي آمدن و .... برسيد. با اطلاعاتتان طرف را يادي دهيد. مثلاً در پرونده شهيد تاريخهاي اعزام و مرخصي و حتي شهادت و نحوه شهادت و ... ذكر شده است. حتي مي توانيد عكسهاي شهيد را هنگام مصاحبه همراه داشته باشيد.

مراحل پس از مصاحبه :

بلافاصله پس از اتمام مصاحبه، نوار را پياده ، تايپ و ويراستاري اوليه كنيد و فايلهاي مكتوب را نگه داريد. اين فايلها ماده خامي است كه هركاري مي توانيد با آن انجام دهيد.

براي توليد آثار مكتوب مثل كتاب، مقاله و ... بايد از افرادي خبره اي كه فنون نويسندگي را بلدند استفاده كنيد. در اين آثار مي توانيد از مواد آرشيوي و اسناد و مداركي كه پيش از اين گرآوري كرده بوديد، استفاده كنيد.

ونكته آخر اينكه توجه كنيد با كاري سخت، طاقت فرسا و وقت گير مواجهيد. كه بجز توكل و استعانت از خداوند وائمه اطهار و روح مطهر شهدا، بايد پشتكارو صبر و شكيبايي را نيز سرلوحه كار قرار دهيد.

 و نكته آخر اينكه اين متن خلاصه ناچيزي است كه بايدآنرا با خواندن منابع مربوط به خبرنگاري تكميل نماييد.