زمبور

نمایش فیلم های ضد اسلام قاعده است یا استثنا؟

هولوکاست واقعی

فریادهای روهینگیا – جواد مزدآبادی

یکی ازدوستان مستند ساز که سال قبل برای ساخت فیلم درباره کشتار مسلمانان درمیانمار به بنگلادش رفته بود؛ خاطرات زیادی ازسختی های کار درآن منطقه تعریف می کرد. "فریادهای روهینگیا" اولین فیلم تدوین شده ایست که درباره این هولوکاست عجیب انسانی می بینم. ازلابلای هر نمای فیلم  سختی کار کارگردان قابل درک است. یک مستند بحران روایی که توانسته با تمهید استفاده ازیک راوی جستجوگر به خوبی سکانسهای پراکنده و مفاهیم متعددش را به هم وصل کند. انتخاب درست راوی، فاصله گرفتن از نگاههای فرمالیستی، نگاه جامع به واقعه، شهامت روبروشدن با وقایع ازپیش تعیین نشده و... ازمزایای فیلم و عوامل آنست. البته نباید از مسأله روزیِ خیر درمستند سازی که سالهاست آنرا تجربه کرده ام به سادگی گذشت. مظلومیت مسلمانان میانماری و تلاشی که کارگردان درراه رساندن این مظلومیت داشته، سکانسهای سفر اوباما به میانمار را روزی گروه فیلمساز کرده است و چقدر این سکانسها از نظر محتوا به تکامل فیلم کمک کرده است. پیش ازاین ازمزدآبادی فیلم بسیار خوب "دست سیاه نان سفید" را دیده بودیم. به او برای ازکاردرآوردن یک مستند مؤفق دیگر تبریک می گویم.

 اندرزهای یک فروشندۀ دوره گرد

چَرچی – مهدی رسول پور

همیشه در جشنواره ها چند فیلم کم هیاهو ازبچه شهرستانی ها و فیلم سازهای گمنام پیدا می شود که ارزش دیدن و نقد کردن دارد و ازخیلی فیلم های دهان پرکن قوی تر است. چرچی جزو این آثار است.  ساده، کوتاه و خوش آب و رنگ درباره یک فروشنده دوره گرد که درروستاهای نوشهر با یک الاغ و پسرش به دوره گردی و فروش کالاهای مختلف می پردازد. چرچی دراین فیلم نوعی راوی است که سنتها و آداب و رسوم مردم این منطقه زیبا را به شکلی زیبا برای تماشاگر روایت می کند. فضاسازی و توالی درست نماها و شخصیت پردازی راوی درفیلم به اندازه ای خوب است که اندرزهای اخلاقی چرچی توی ذوق نمی زند و مردم داری، حلال خوری، قناعت و ... باورپذیر و کاربردی به نظرمی آید. شاید تنها ضعف فیلم استفاده زیاد ازموسیقی و کم توجهی به صدابرداری و صداگذاری لوکیشن زیبای فیلم است. چیزی که پیش ازاین در مشتی اسماعیل استفاده درست آنرا دیده بودیم.

 یک روایت خام تاریخی

ماهمه سربازیم – مهدی قربان پور

استفاده ازروایت های خام و خنثی شاید به درد کتابهای قطور تاریخی بخورد – که نمی خورد- اما دریک فیلم مستند که مخاطب وسیعی را دربرمی گیرد و زمان کوتاهی برای ارائه دارد، توقع ما ارائه تحلیل های شفاف و صحیح تاریخی است. ماهمه سربازیم، روایت سربازی و نظام خدمت اجباری و سربازگیری درتاریخ ایران است. روایتی که خط اصلیش ازدوران قاجار شروع می شود و ادوار تاریخی ایران را دربرمی گیرد. اما این روایت خالی ازنقد و تحلیل روشن تاریخی نسبت به قوت ها و ضعف های هرحکومت و روش های مختلف سربازگیری، آموزش سربازی، تعلیمات نظامی و ... است. شاید فیلم ساز به نظر خود خواسته واردمنازعات سیاسی نشود و یک روایت خام تاریخی را ارائه دهد. اما عدم سیاسی بازی با عدم حق گویی متفاوت است. بعنوان نمونه فیلمساز ازکنار تبعات منفی طرح سپاه دانش دختران درجامعه دینی ایران پیش ازانقلاب به راحتی می گذرد و فقط به روایتی که کمی به مدح هم نزدیک شده می پردازد. حضرت امام خمینی(رحمۀ الله علیه) با نگاه تیزبین خود درباره طرح سپاهی دانش دختران می فرمایند : « به طوری که از قراین ظاهر می‏شود دستگاه جبار درصدد تصرف در احکام ضروریۀ اسلام است؛ بلکه شاید ـ خدای نخواسته ـ بخواهند قدمهای بلندتری بردارند. کراراً در نطقهای مبتذلشان تصریح به تساوی حقوق زن و مرد در تمام جهات سیاسی و اجتماعی کرده‏اند که لازمه‏اش تغییر احکامی از قرآن مجید است. و چون با عکس‏العملی از طرف مسلمین مواجه شدند، مُزورانه انکار نمودند و عذر بدتر از گناه خواسته‏اند. غافل از آنکه ما آنها را خوب می‏شناسیم، و به گفتار آنها اعتماد نداریم. دخترها را به «سپاه دانش» دعوت یا تشویق می‏کنند. و خودشان تصریح می‏کنند که باید قبلاً به سربازی بروند. و چون مواجه با نفرت عمومی می‏شوند، به انکار برمی‏خیزند. و در مطبوعات تصریح می‏شود که تصویبنامۀ سربازی دخترها در دست تنظیم است؛ با این وصف آن را انکار می‏کنند و به تشبثات مضحک دست می‏زنند. دستگاه جبار گمان کرده با زمزمۀ تساوی حقوق می‏تواند راهی برای پیشرفت مقاصد شوم خود، که آن ضربۀ نهایی به اسلام است، باز کند. نمی‏داند که در آن صورت مواجه با چه عکس‏العملی خواهد شد. دستگاه جبار که برای احدی از افراد ملت آزادی قائل نیست و سالهاست سلب آزادی از ملت را وسیلۀ مقاصد خود قرار داده، گمان کرده به اسم آزادی بانوان می‏تواند ملت مسلمان را اغفال کند تا مقاصد شوم اسرائیل را اجرا کند.»صحیفه امام، 12/2/1342 ویا در 26 فروردین 1346 می فرمایند :« حوزه‏های علمیه، سپاه دانش و اخلاق و درستی بوده و هست به معنای واقعی؛ نه گزافه و صرف تبلیغ. شماها اگر دانش دوست هستید، چرا حملۀ وحشیانه به مراکز دانش می‏کنید؟ چرا مدرسۀ فیضیه و دانشگاه را به خاک و خون می‏کشید؟ چرا محصلین علوم دینیه را یک روز راحت نمی‏گذارید؟ چرا با دانشجویان در خارج و داخل این نحو معامله می‏کنید؟»

البته تازه داشتیم دردیدن فیلم گرم می شدیم و منتظر بودیم که برخورد فیلمساز با این موضوع دردوره انقلاب و دفاع مقدس چیست که مشکل فنی پیش آمد و فیلم ناتمام ماند ...

بسیارملال آور

خونه – خدایار قاقانی

مستند 70 دقیقه ای خونه یکی ازملال آورترین مستندهاییست که تا به حال دیده ام. کارگردان تصور کرده که جمع کردن تعدای شخصیت مشهور و روایت یکنواخت و خسته کننده آنها ازیک خانه قدیمی و هرچند مشهور،کشش این دقایق طولانی را دارد. روایتی که دربرخی دقایق دربردارند مفاهیم سنگین علمی، ادبی، فلسفی و... نیز هست. خانه هم هرچند بزرگ و باشکوه، یک خانه است و زیر و زبر و وبالا و پایین محدودی دارد و تصاویربعد از20 - 30 دقیقه یکنواخت و تکراری می شود. اگر این فیلم با سروریخت جمع و جور تری ارائه شود، احتمالاً مورد توجه علاقه مندان معماری قرار می گیرد. ازاین نکته هم سریع می گذریم که چرا کارگردان ازمیان همه فیلم هایی که دراین خانه ساخته شده، عروسی خوبان و ازعروسی خوبان فقط همان سکانس مشهور" حروم خوری خوشمزه است" را انتخاب کرده است!!

 قاعده نه استثنا

ازنکات حاشیه ای امروز این بود که ابتدای نوبت آخرپخش فیلم های شب یکی ازدوستان تماس می گیرد و سراسیمه ازمستندی بنام سلما اثر یک فیلمساز انگلیسی تعریف می کند که درسالن 3 دیده است. می گویم فیلم را ندیده ام. قرار می گذاریم. قصه فیلم را اینچنین تعریف می کند : «داستان زندگی یک زن هندی یا پاکستانی که همه عمر را بارنج زندگی کرده و ازطرف خانواده و همسروخلاصه هرکسی که سرراهش قرار گرفته بدی و رنج دیده و حالا به واسطه اشعار روشنفکرانه اش آزاد شده و زندگی آزادی را انتخاب کرده است. تا اینجا مشکلی نیست. اما اگر بگویم این زن درخانواده ای مسلمان زندگی می کرده و فیلم مقصر اصلی همه رنج های او را به گردن دین اسلامی می اندازد، معما حل می شود. دوست ما می خواست به دبیر جشنواره و مسؤول مرکز گسترش اعتراض کند که چرا چنین فیلم ضد اسلامی را که جایش درجشنواره های سیاست زده اروپاییست به جشنواره مستند جمهوری اسلامی راه داده اید، که آرامش کردم و ازمستندهای ضد اسلام و ضد اخلاق و ضد انسانی سالهای گذشته جشنواره گفتم و به او فهماندم که این یک قاعده است نه استثنا!

این مطلب دررجانیوز